Sağlık Bakan Yardımcısı Doç. Dr. Şuayip Birinci, RTÜK İletişim Dergisi’nde “Ekran Bağımlılığı ve Toplum Sağlığına Etkileri” başlıklı bir makale yayımladı. Bu makalede, kontrolsüz ekran kullanımının bireylerde yaratabileceği sağlık sorunlarına vurgu yapıldı. Ekran bağımlılığının belirtileri arasında, ekran karşısında harcanan süreyi kontrol edememe, ekrandan uzak kalındığında boş veya depresif hissetme, ekrana erişim olmadığında saldırganlık gösterme, dışarıdaki sosyal etkinliklere ilginin azalması gibi durumlar yer almaktadır.
Küresel pandeminin ardından, Türkiye dahil birçok ülkede ekran izleme sürelerinde önemli bir artış gözlemlenmiştir. Birinci, Türkiye’de yapılan araştırmalara dayanarak, çocukların yaklaşık yüzde 72’sinin önceki yıllara göre daha fazla ekran izleme süresine sahip olduğunu belirtti. Türkiye’deki 6-13 yaş arası çocukların ortalama ekran süresi ise günde 6.4 saat olarak kaydedilmiştir. Ayrıca, 9 Avrupa ülkesinde yapılan bir çalışmada, pandemi sürecinde ekran maruziyeti oranının yüzde 65 oranında artış gösterdiği bilgisi paylaşıldı.
Birinci, dünya genelindeki ekran izleme alışkanlıklarına dair verileri de aktardı. Bir araştırmaya göre, en fazla ekran süresine sahip ülkenin yüzde 58.21 oranıyla Güney Afrika olduğu, en az ekran süresine sahip ülkenin ise yüzde 21.70 ile Japonya olduğu ifade edildi. Türkiye’deki ekran izleme oranı ise yüzde 43.92 olarak belirlendi. Dünya genelinde, insanların günde ortalama 6 saat 37 dakikasını ekran başında geçirdiği görüldüğü belirtildi.
Ekran bağımlılığının fiziksel ve psikolojik sağlık açısından ciddi etkiler yarattığını vurgulayan Birinci, düzenli olarak günde 3 saatten fazla ekran süresi geçirmenin ergenlerde ve genç yetişkinlerde depresyon ve anksiyete riskini artırdığını ifade etti. Özellikle, günde 4 saatten fazla televizyon izlenmesinin panikatak ataklarına ve bilgisayar başında geçirilen sürenin 4 saati geçmesinin anksiyete ve sosyal fobi belirtilerine yol açtığı belirtildi.
Başta çocuklar ve gençler olmak üzere, sürekli değişen içerikler ile anlık bildirimlerin dikkat dağınıklığına sebep olduğunu belirten Birinci, bu durumun dikkat sürelerinin kısalmasına yol açtığını ifade etti. Ekran kullanımının aşırı olmasının, 2 yaşından itibaren çocuklarda gelişimsel gecikmelere ve kelime dağarcığında kısıtlamalara neden olabileceği, sosyal katılım becerilerinin zayıflayabileceği bilgisi verildi. Ayrıca, küçük çocuklarda iletişim becerilerindeki zayıflık ve fiziksel gelişimlerinde olumsuz etkilerin de ortaya çıkabileceği kaydedildi.
4-6 yaş arası çocuklar için ekran süresinin günde 20-30 dakikayı geçmemesi gerektiğini vurgulayan Doç. Dr. Birinci, gençlerde aşırı telefon kullanımının iskelet sisteminde sorunlara yol açabileceğini ve uzun süreli oturumların beyin fonksiyonları üzerindeki olumsuz etkisini vurguladı. “Ekran sürelerini sınırlamak, sağlıklı alışkanlıklar geliştirmek ve çocuklarımızı bu alanda doğru yönlendirmek, sağlıklı ve dengeli bir toplum oluşturmanın temeli olacaktır. Teknolojiyi yaşamımızda dengeli kullanarak hem fiziksel hem de zihinsel sağlığımızı koruyabiliriz.” dedi. Ayrıca, Sağlık Bakanlığı’nın 2023 yılında yayımladığı “Teknoloji Bağımlılığı Ebeveyn Rehberi”nde 4-6 yaş arası çocukların ekran sürelerinin günlük 20-30 dakikayla sınırlandırılmasının önerildiğini ifade etti.
Doç. Dr. Birinci, 6
