“`html
İran gündeminde tartışılması gereken önemli konulardan biri, başkent Tahran’ın taşıyıcı yükü ve bu yükün getirdiği çeşitli sorunlardır. İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Hatemu’l Enbiya Karargahı’nda yaptığı açıklamada, geçmişte gündeme gelen başkentin taşınması tartışmalarını tekrar ele aldı.
Cumhurbaşkanı, Tahran’ın başkent olarak kalmasının ekonomik açıdan artık imkansız hale geldiğini ifade etti. Pezeşkiyan, Tahran’ın mevcut sorunlarının yıkıcı boyutlara ulaştığını vurgulayarak, “Güneye ve denize yakın bir yere taşımaktan başka seçeneğimiz yok.” dedi. Cumhurbaşkanlığı Birinci Yardımcısı Muhammed Rıza Arif’in bu konuyla ilgili planları takip edeceğini belirtti.
Daha önce de gündeme gelen bu konu, uygulama aşamasına geçilememesi nedeniyle her defasında geri planda kalmıştı. Tahran, İran’ın siyasi ve ekonomik merkezi olmasına rağmen, aşırı nüfus, hava kirliliği, deprem riski ve su kıtlığı gibi sorunlarla boğuşuyor.
Tahran’ın nüfusu yaklaşık 15 milyon, eyalet sınırları (metropol alan içinde) dahil edildiğinde bu sayı 20 milyonun üzerine çıkıyor. Şehirdeki bu yoğunluk, konut, ulaşım, sağlık ve eğitim gibi temel hizmetlerde ciddi aksamalara yol açmakta. Nüfus baskısı, ekonomik verimliliği düşürmekle birlikte yaşam kalitesini de olumsuz etkiliyor. Ayrıca, İlerleme ve Kalkınma Merkezi’nde 2018’de ortaya konan rapor, Tahran’ın nüfusunun önümüzdeki 30 yıl içinde 20 milyon daha artabileceğini göstermekte.
Hava kirliliği Tahran’ın diğer bir büyük sorunu olmaya devam ediyor. Uzmanlar, bu durumu kritik bir noktaya geldiğini vurguluyor ve İran Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre, hava kirliliği nedeniyle başkentte her yıl binlerce insan hayatını kaybediyor. 2022’de Tahran’dan 6 bin 400 kişi yaşamını yitirmiştir.
Tahran, deprem riski açısından da yüksek bir tehdit altında. Şehir, Alp-Himalaya deprem kuşağında yer alıyor ve bunun sonucunda uzmanlar, büyük bir sarsıntının milyonlarca insanın hayatını tehlikeye atabileceğine dikkat çekiyorlar. Tahran’daki binaların yüzde 60’ının, depreme dayanıklılık standartlarını karşılamadığı belirtiliyor.
Tahran’daki yer altı sularının aşındığı ve yerin yıllık 25 santimetre çöktüğü yönünde araştırmalar mevcut. Bu durum, artan nüfusun su ihtiyacını karşılamak amacıyla yapılan barajların ve kaçak su kuyularının etkisiyle gerçekleşiyor. İklim değişikliği ve su kaynaklarının yetersizliği, başta Tahran olmak üzere tüm İran’ı etkileyen başka bir büyük sorun.
Başkent taşınması planları, İran’ın güneyindeki Basra Körfezi’ne yakın bir bölgeyi hedef alıyor. Bu alan, hem ekonomik potansiyeli hem de çevresel güvenliği açısından tercih ediliyor. Yeni başkentin enerji kaynaklarına daha yakın bir yerde konumlanması, ticaretin merkezi haline gelmesi bekleniyor. Ancak, bu planın uygulanabilmesi için güçlü bir politik irade, sağlam bir ekonomik altyapı ve geniş çaplı toplumsal destek gerekli.
Gelecekte Tahran’ın taşınması, sadece coğrafi bir değişiklik değil, aynı zamanda İran’ın bölgesel rolü ve ulusal kalkınma hedefleri açısından dönüşümün habercisi olabilir. Ancak henüz bu adım atılmamış ve önümüzdeki yıllarda gelişmelerin nasıl ilerleyeceği merak ediliyor.
“`
