Suriye’de 61 yıllık Baas rejiminin çöküşünün üzerinden yaklaşık 3 ay geçmesine rağmen, Avrupa Birliği dışındaki uluslararası yaptırımların devam etmesi dikkat çekiyor. Suriye’deki iç savaş, sivillere yönelik şiddet, insan hakları ihlalleri, savaş suçları ve terör örgütlerinin desteklenmesi gibi nedenlerle Beşar Esad rejimine karşı alınan çeşitli kısıtlayıcı tedbirler, yönetimin şiddeti durdurmasını ve reform sürecine yönelmesini hedefliyordu.
Buna karşın, Esad rejimini zayıflatmayı ve insan hakları ihlallerini önlemeyi amaçlayan yaptırımların yükünün büyük bir kısmı Suriye halkı üzerinde kaldı. Batılı ülkelerin Suriye’ye uyguladığı yaptırımlar, Baas rejimi yıkıldıktan sonra anlamını yitirmiş oldu. Ancak yürürlükte kalan yaptırımlar, Suriye’nin ekonomik ve siyasi durumunu olumsuz etkileyerek yeniden inşa, kalkınma ve toparlanma süreçlerini zorlaştırdı.
Daha önce Avrupa Birliği (AB) tarafından yapılan bir toplantıda, Suriye’ye yönelik bankacılık, enerji ve ulaşım gibi sektörleri hedef alan yaptırımların ‘askıya alınması’ yönünde karar alındı. Elde edilen bu adım, ilerleyen süreçte yaptırımların tamamen kaldırılacağı anlamına gelmiyor; her an geri dönülebilecek bir durum söz konusu. Bu nedenle ‘askıya alma’ terimi dikkat çekici bir ifade oldu.
AB, Suriye’de enerji ve ulaştırma sektöründeki önlemlerin askıya alındığını belirtti. Ayrıca, Suriye’nin çeşitli bankaları yaptırım listesinden çıkarıldı ve Suriye Merkez Bankası’na fon ve ekonomik kaynak sağlanmasına izin verildi. Bunun yanı sıra Avrupa ile Suriye bankaları arasında bankacılık ilişkilerinin kurulmasına bazı muafiyetler getirilerek insani yardım ve yeniden inşa amacıyla gereken işlemlere izin verildi.
Üstelik, kişisel kullanıma yönelik lüks ürün ve malların Suriye’ye ihracatına da onay verildi. Bununla birlikte, Esad rejimi döneminden yöneticilere yönelik kimyasal silah, yasa dışı uyuşturucu ticareti ve silah ticareti gibi alanlardaki yaptırımlarının devamına karar verildi. AB, bu durumu Suriye’de kapsayıcı bir siyasi geçiş sürecini, ekonomik toparlanmayı ve istikrarı destekleme çabalarının bir parçası olarak değerlendiriyor.
AB, yaklaşık 14 yıl önce Baas rejiminin masum sivillere yönelik şiddet uygulamasını durdurmak amacıyla kısıtlayıcı tedbirler uygulamaya başladı. Suriye’deki şiddetin artması ile birlikte, Avrupa Birliği, Suriye hükümeti ve destekçileri ile olan tüm işbirliklerini askıya aldı ve çeşitli ekonomik yaptırımlar uyguladı. Bu süreçte silah ambargosu, seyahat yasakları ve mal varlıklarının dondurulması gibi bireysel kısıtlayıcı tedbirler de hayata geçirildi. Suriye Merkez Bankasındaki varlıkların dondurulması ve AB’deki şube açma izinlerinin engellenmesi de yaptırımlar arasında yer aldı.
Diğer yandan, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Suriye’ye yönelik yaptırımları, dünyanın en kapsamlı ekonomik kısıtlamalarından biri olarak devam ediyor. Ocak ayında sağlanan bazı muafiyetler olsa da, azalmadı ve yürürlükte kalmaya devam etti. ABD Hazine Bakanlığı, Suriye’ye insani yardımların ulaştırılmasını kolaylaştırmak amacıyla belirli işlemlere izin veren muafiyetler sundu.
ABD’nin Suriye yaptırımları, 1979 yılında ülkenin ‘teröre destek veren devlet’ olarak ilan edilmesiyle başlamıştı ve bu durum, hem askeri hem de sivil malzeme ihracatına kısıtlamalar getirdi. Daha sonra iç savaşın başlaması ile birlikte, yaptırımlar daha da kapsamlı hale geldi. Suriye Merkez Bankası, mal varlıklarının dondurulması, üst düzey yetkililerin yaptırımlarla hedef alınması ABD tarafından yürütülen kampanyanın bir parçası oldu.
Sonuç olarak, Suriye, hem AB hem de ABD’nin
