Kalitesiz uyku, yorgunluk, unutkanlık ve düşük motivasyona neden oluyor.
Bazı insanlar başlarını yastığa koyduğunda anında uykuya dalarken, diğerleri uykuya dalmakta zorlanıyor ve rahatsız bir hale giriyor.
İlk adım, uykusuzluğun nedenini belirlemek olmalıdır. Yorgunluktan mı yoksa stresten mi kaynaklanıyor?
“UYKUSUZLUK” TANISININ BELİRTİLERİ
“Uykusuzluk” ya da “insomnia” tanısı koyabilmek için haftada en az üç gün görülen şikayetlerin en az üç ay boyunca devam etmesi gerekiyor.
Bu rahatsızlık kadınlarda ve yaşlı bireylerde daha sık görülmekte.
Dünya genelinde uykusuzluk oranı ise yüzde 30 gibi yüksek bir seviyede seyrediyor.
Günde ortalama 8 saat uyku önerilmektedir. Ancak son yüz yıllık süreçte insanlarının uyku süresi 9 saatten 6,8 saate kadar gerilemiştir.
Düzenli bir uyku, günde en az 7-8 saat olmalıdır. Günde 7 saatten az uyku alan bireyler, uykunun fiziksel ve fizyolojik faydalarından gerektiği gibi yararlanamamaktadır.
BEYNİMİZ İÇİN UYKU ÇOK DEĞERLİ
Uyku, beynin temel işlevlerinden biridir. Hem beynin hem de vücuttaki diğer organların etkinleşmesi için kaliteli bir uyku şarttır.
NEDEN UYUYAMIYORUZ?
Yorgunluk mu? Uyku için yeterli zaman bulamamak mı? Hastalıklar, kanser, endokrin bozukluklar, gastrointestinal ve kardiyak problemler, hatta psikiyatrik sorunlar uykusuzluğa yol açabiliyor.
Nörolojik hastalıklar da uykusuzluk yaratabilir. Demans ve Parkinson hastalarında hem kullanılan ilaçlar hem de hastalığın seyri uykusuzluğu tetikleyebilir.
Epilepsi, uyku ile sıkı bir ilişki içinde olan bir hastalıktır. Uykusuzluk, nöbetleri tetikleyebileceği gibi hasta, nöbet nedeniyle de uykusuz kalabilir.
Vardiyalı çalışanların da sık sık uykusuzluk şikayetleri bulunmaktadır.
YETERLİ UYKU İÇİN NE YAPMALI?
Uyku odası sadece uyku için kullanılmalıdır. Bu alanda bilgisayar ve televizyon bulundurulmamalıdır.
Yatakta yemek yenmemeli ve televizyon seyredilmemelidir.
Odanın sıcaklığı yazın aşırı sıcak, kışın ise soğuk olmamalıdır.
Etkin ve yeterli bir uyku için karanlık, gün ışığından izole edilmiş ve sessiz bir ortam gereklidir.
Yatmadan önce ağır yemeklerden kaçınılmalıdır. Ayrıca öğleden sonra kahve, çay ya da gazlı içecek gibi kafeinli ürünlerden uzak durulmalıdır.
Gündüz yapılan şekerleme süresi 20 dakikayı aşmamalıdır.
Uyku hijyenine önem vererek bir ritüel oluşturmak da faydalı olabilir; örneğin yatmadan önce ılık bir duş almak, rahatlatıcı bir müzik dinlemek veya gevşetici bir kitap okumak önerilebilir.
Uykusuzluk çeken bireylerin ‘gece uykusuz kaldım, gündüz uyurum’ dememesi gerekir. Eğer gündüz şekerleme yapılacaksa, bu sürenin 20 dakikayı geçmemesi önerilmektedir.
Tüm bu önlemlere rağmen hala uykusuzluk problemi yaşayan kişilerin bir sağlık kuruluşuna başvurması önemlidir.
UYKUSUZLUĞUN ZARARLARI
Yeterli uyku almadığınızda ertesi gün yorgun hissedersiniz. Bu durum, hem iş hem de sosyal yaşamınızı olumsuz etkiler.
Zihinsel aktivitelerinizde yavaşlama yaşanır, dolayısıyla hayattan alınan keyif azalır.
Ayrıca depresif belirtiler daha belirgin hale gelebilir. Uykusuzluk, beraberinde bazı sağlık sorunlarının da ortaya çıkmasına neden olabilir.
