İsrail ile İran arasında yaşanan 12 günlük çatışma, ülkenin ekonomisine önemli bir darbe indirdi.
İsrail, 13 Haziran’da nükleer silah programını engellemek amacıyla İran’a operasyon başlattığına, karşı tarafla sert füze saldırılarıyla yanıt aldı.
İran, bu süre zarfında İsrail’in birçok noktasına hava saldırıları düzenleyerek altyapıda ciddi hasar meydana getirdi.
ÇATIŞMALARIN EKONOMİK YÜKÜ 10 MİLYAR DOLAR
İsrail’deki savunma harcamalarından altyapı kayıplarına, iş gücü eksikliğinden turizmin çöküşüne kadar birçok alanda yaşanan kayıpların maliyeti yaklaşık 10 milyar dolara ulaştı.
Hazine yetkilileri, çatışmaların ardından bütçe açığının Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) en az yüzde 6’sına çıkmasını bekliyor.
Bu oran, daha önceki yüzde 4,9’luk tahminin üzerinde, ülke ekonomisi için ciddi riskler taşıdığını gösteriyor.
JPMorgan, İsrail’in bütçe açığı tahminini yüzde 6,2’ye yükseltmiş durumda.
HAVA SALDIRILARI VE MADDİ KAYIPLAR
İran’ın fırlattığı 547 balistik füzenin yaklaşık yüzde 90’ı İsrail’in hava savunma sistemleri tarafından yok edilse de, en az 31 füze hedefe ulaşarak 29 kişinin ölümüne ve 3 binden fazla kişinin de yaralanmasına neden oldu.
İsrail’in hava savunma sistemlerinin maliyetleri ise göz alıcı boyutlara ulaşıyor. Arrow 3 füze sisteminin bir atışının maliyeti 4 milyon dolar iken, Arrow 2 sistemi için bu rakam 3 milyon dolar. İran’a yönelik karşı saldırıların günlük maliyeti ise yaklaşık 735 milyon dolara ulaştı. 200’e yakın uçağın gerçekleştirdiği operasyonların toplam maliyeti 1,2 milyar doları buldu.
ALTYAPI HASARLARI VE SİVİL ZARARLAR
Tel Aviv’in güneyindeki Weizmann Enstitüsü ve büyük biri rafineri olan Bazam, dahil birçok stratejik tesis hasar gördü. İlk tahminlere göre altyapıdaki zarar 1,5 milyar doları buluyor. Binalar, araçlar ve diğer sivil varlıklar için 40 binden fazla tazminat başvurusu yapılmış durumda.
Vergi Dairesi yetkilisi Amir Dahan, kayıpların boyutunun “benzeri görülmemiş” olduğunu vurgulayarak, tazminat taleplerinin daha da artabileceği öngörüsünde bulundu. Hazine’nin savaş rezervleri ise tamamen tüketilmiş durumda.
TURİZM SEKTÖRÜ KRİZ İÇİNDE
Savaş sebebiyle kapatılan işletmelere devletin tazminat ödemesi gerekecek. İşverenlerin ciroya göre tazminat alması düşünülürken, çalışanlara yönelik ödemelerin sınırlı kalması bekleniyor.
İsrail basını, mevcut tazminat sisteminin yaşanan kayıpların yalnızca küçük bir kısmını karşılayabildiğini bildirdi.
60 BİN İŞLETME KAPANMA TEHLİKESİYLE KARŞI KARŞIYA
Turizm sektörü, savaşın hararetli etkilerinden birini en çok hisseden alanlardan biri haline geldi. İsrail’in hava bağlantılarının askıya alınmasıyla, ülke fiilen izole duruma geldi. Oteller, roket saldırılarından kaçan vatandaşlara barınma sağlarken, bu hizmetlerin maliyetinin de devlete yükleneceği ifade ediliyor.
Yaklaşık 60 bin işletmenin kapanma riskiyle karşı karşıya olduğu kaydedilirken, Hayfa Limanı’ndaki ithalat-ihracat trafiği bu yılın ilk altı ayında yüzde 16 oranında daralmış durumda.
20 AYDA YETİŞKİN MİKTARDA MAĞAZALANMA
Ekonomik uzmanlar, son 20 ayda İsrail’in yaşadığı savaşların toplam maliyetinin 80 milyar doları aşabileceğini belirtiyor. Bu tutara yalnızca askeri harcamalar değil, sivil tazminatlar ve üretim kayıpları da dahil olacak.
İsrail Merkez Bankası, artan enflasyon ve para biriminin değer kaybı nedeniyle faiz oranlarını yüzde 4,5 seviyesinde sabit tutarken, ekonomik toparlanmanın 2025’in ikinci yarısına kadar erteleneceği öngörülüyor.
KREDİ NOTUNDA DÜŞÜŞ
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, bütçe açığındaki dikkate değer artış sebebiyle İsrail’in kredi notunu A+’dan A’ya indirdi. IMF, büyüme tahminini de yüzde 3,4’ten yüzde 1-1,9 aralığına düşürdü.
OECD verilerine göre, İsrail ekonomisi üye ülkeler arasında en büyük düşüşü yaşayan ülke konumuna geldi. Tel Aviv Üniversitesi Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü, hükümetin kaynak tahsisi konusunda zor kararlar almak zorunda kalacağını ve bunun kamu harcamalarında kesintilere yol açabileceğini ifade etti.
