İsrail ve İran arasındaki savaşın 10. gününde, ABD de çatışmalara müdahil oldu.
Başkan Donald Trump’ın talimatıyla ABD ordusuna ait B-2 bombardıman uçakları, İran’daki Fordo, İsfahan ve Natanz nükleer tesislerini hedef aldı.
Bu saldırıların amacı, İran’ın nükleer kapasitesini yok etmekken, vurulan tesisler ve bu tesislerin işlevleri de merak konusu oldu.
EN GENİŞ URANYUM ZENGİNLEŞTİRME TESİSİ: NATANZ
CNN International’ın haberine göre, İran’ın başkenti Tahran’ın yaklaşık 250 kilometre güneyinde konumlanan Natanz nükleer kompleksi, ülkenin en geniş uranyum zenginleştirme tesisi olarak biliniyor.
Analistler, bu tesisin nükleer yakıt üretmek için uranyum zenginleştirme sürecinde kullanılan santrifüjlerin geliştirilmesi ve bir araya getirilmesi için kritik bir rol oynadığını ifade ediyor.
Natanz’da altı yer üstü, üç yer altı yapısı mevcuttur. Kar amacı gütmeyen Nükleer Tehdit İnisiyatifi (NTI), yer altındaki üç yapının ikisinde toplam 50 bin santrifüj bulunduğunu belirtiyor.
İSRAİL DE HEDEF ALMIŞTI
Uydu görüntüleri ve analizler, İsrail’in İran’a yönelik ilk saldırılarında bu tesisleri hedef aldığını gösteriyor. Natanz’daki Pilot Yakıt Zenginleştirme Tesisi’nin yer üstündeki kısımlarının hasar gördüğü belirtiliyor.
Bu tesis, 2003 yılından bu yana faaliyette ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) raporlarına göre, burada yüzde 60’a kadar uranyum zenginleştirildiği ifade ediliyor. Uranyum yüzde 90 oranında zenginleştirildiğinde ise bu, silah yapımında kullanılabilecek seviyeye ulaşıyor.
Daha önce CNN’e konuşan Amerikalı yetkililer, önceki saldırılarda santrifüjlerin bulunduğu yerlerdeki elektriğin kesildiğini aktarmıştı.
İRAN’IN “NÜKLEER KALBİ”: FORDO
Fordo nükleer tesisi, İran’ın “nükleer kalbi” olarak biliniyor. Kum kentinin yakınında, dağlık bir bölgede yer alan bu gizli tesisin boyutları ve doğası tam olarak bilinmemekte.
Fordo’daki ana salonların, yerin 80 ile 90 metre altında bulunduğu düşünülmekte. Bu durum, tesisin hava saldırılarıyla imha edilmesini oldukça zor kılmakta. ABD, bu derinliğe ulaşabilen hava bombalarına sahip olduğu belirtiliyor.
Saldırılardan önce, Fordo’daki tesise ulaşabilecek tek mühimmatın ABD’nin sığınak delen bombaları olduğu vurgulanmıştı. Bu bağlamda, GBU-57 A/B bombası, derinlikteki güçlendirilmiş sığınakları hedef almak için tasarlanmış hassas güdümlü bir bomba olarak öne çıkıyor.
AP haber ajansının aktardığına göre, Fordo’daki tesis, başkent Tahran’a yaklaşık 100 kilometre güneybatıda konumlanıyor. Buradaki santrifüj kaskadlarının ise Natanz’daki kadar büyük olmadığı düşünülmekte.
UAEA’ya göre, Fordo’nun inşaatı en az 2007 yılında başladı ve İran, bu tesisin varlığını 2009 yılında uluslararası kamuoyuna açıkladı.
Bilim ve Uluslararası Güvenlik Enstitüsü (ISIS) ise, İran’ın elinde bulundurduğu yüzde 60 zenginleştirilmiş uranyumu, Fordo Tesisinde üç hafta içinde 233 kilogramlık silah düzeyinde uranyuma dönüştürebileceğini ifade ediyor.
UAEA’ya ve uzmanlara göre, Fordo’da uranyum zenginleştirilmesini yüzde 60’a kadar çıkaran İran’ın burada yaklaşık 2 bin 700 santrifüj bulunduğu belirtiliyor.
EN BÜYÜK ARAŞTIRMA KOMPLEKSİ: İSFAHAN
Son olarak, İran’ın iç kesimlerinde, Tahran’a yaklaşık 350 kilometre mesafede bulunan İsfahan, ülkenin en büyük nükleer araştırma kompleksine ev sahipliği yapıyor. NTI’ye göre, bu tesis, Çin’in desteğiyle 1984 yılında inşa edildi.
NTI’nin değerlendirmesine göre, İsfahan’da 3 bin bilim insanı görev almakta ve burası İran’ın nükleer programının merkezi olarak öne çıkıyor.
Ayrıca, NTI, İsfahan’da Çin tarafından sağlanan üç küçük araştırma reaktörünün bulunmasının yanı sıra, bir “dönüştürme tesisi”, “yakıt üretim tesisi”, “zirkonyum kaplama tesisi” ile diğer tesisler ve laboratuvarların varlığını da bildirmiştir.
İsrail, son 10 gündür süren saldırılarında, uranyum dönüştürme tesisinin de arasında bulunduğu çeşitli yapıları hedef aldığını belirtmiş, UAEA ise bölgede radyasyon seviyelerinin arttığına dair bir bulgu bulunmadığını duyurmuştur.
