ABD, İran’ın nükleer silah üretimindeki potansiyel başarısı nedeniyle bu ülkeyi baskı altında tutma çabalarını sürdürüyor. Bu kapsamda, Tahran’ın nükleer tesislerine yönelik yapılan hava saldırısının ardından, Donald Trump yönetimi yeni bir diplomatik girişimde bulunmayı planlıyor.
CNN International’ın haberine göre, Trump yönetimi, İran’ı müzakere masasına yeniden çekmek için dikkat çekici bir teklif hazırladı. Bu teklif, 22 Haziran günü gerçekleştirilen hava saldırısından sonra ortaya konulan kararlılığın bir parçası olarak değerlendiriliyor.
Gizli bir toplantıda, ABD’nin İran Özel Temsilcisi Steve Witkoff, Körfez ülkeleri yetkilileriyle bir araya geldi. Görüşmelerin içeriği, ekonomik teşvikler ve sıkı şartlar içerecek şekilde, ABD-İran ilişkilerini yeniden şekillendirme ve İran’ın nükleer silah edinmesini engellemeyi hedefliyor.
30 MİLYAR DOLARLIK TEKLİF
Teklifin merkezine, İran’a sivil enerji üretimi için nükleer bir program geliştirebilmesi amacıyla 30 milyar dolarlık bir yardım konulmuş durumda. Bununla birlikte, uranyum zenginleştirme faaliyetlerine kesinlikle izin verilmeyeceği ifade ediliyor. ABD, bu finansmanı kendi bütçesinden karşılamak yerine Körfez ülkelerine ödettirmeyi planlıyor.
TEKLİFİN İÇERİĞİ
Teklifin detayları arasında bazı yaptırımların kaldırılması ve 6 milyar dolarlık İran fonlarının serbest bırakılması da yer alıyor. Ayrıca, ABD tarafından geçtiğimiz hafta vurarak hasar verdiği Fordo nükleer tesisinin yerine yeni bir sivil nükleer tesisi inşa edilmesi önerisi sunulmuş durumda. Ancak bu yeni tesisin İran tarafından kullanılıp kullanılamayacağı ve teklifin ciddiyeti konusunda belirsizlikler mevcut.
Teklifin vazgeçilmez şartlarından biri, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurması. Bunun alternatif olarak, zenginleştirilmiş uranyumun dışarıdan ithal edilmesi önerilmektedir. Bu durum, Birleşik Arap Emirlikleri’nin nükleer enerji modeliyle benzerlik gösteriyor. Fakat İran, uzun süredir uranyum zenginleştirme yasağına karşı çıkıyor.
TÜM TEKLİFLER İRAN’IN NÜKLEER SİLAH EDİNMESİNİ ENGELLEMEYE YÖNELİK
Witkoff, yaptığı açıklamada, ABD’nin İran ile kapsamlı bir barış anlaşması hedeflediğini ifade etti. Yönetim, tüm seçeneklerin İran’ın nükleer silah edinimini önlemeye yönelik olduğunu belirtiyor. ABD, yalnızca sivil amaçlı bir nükleer programın oluşturulmasına izin verirken, İran’ın zenginleştirilmiş uranyumu kendisinin üretmesine karşı çıkıyor.
Eski Başkan Trump, İran ile yeni müzakerelerin gelecek hafta gerçekleştirilebileceğini duyursa da İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü böyle bir planın mevcut olmadığını belirtti. CNN’e konuşan kaynaklar ise henüz kesin bir tarih verilmediğini ifade etti.
Witkoff’un Körfez temsilcileriyle gerçekleştirdiği gizli toplantıda belirlenen tekliflerin, Katar gibi bölgesel oyuncular aracılığıyla İran’a iletildiği bildiriliyor. ABD, artan diplomatik baskının sonuç vermesini umut ediyor. Trump yönetimi, son iki hafta içinde yaşanan olayların ardından İran’ın müzakerelere daha açık hale gelebileceği ve nükleer silah geliştirmeyi durdurabileceği görüşünde.
Öte yandan, İran Parlamentosu’nun Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ile iş birliğini bitiren bir yasayı onaylaması, ülkenin nükleer faaliyetlerini daha da gizli yürütmeyi planladığını gösteriyor. ABD ile İran, İsrail’in mücadelesinden önce beş tur müzakere gerçekleştirmişti. Altıncı turun Umman’da yapılması bekleniyordu, ancak İsrail’in saldırıları nedeniyle bu görüşme iptal oldu.
