Çin’in doğusunda bulunan Fucien eyaletinin Şiamın kentinde, 28-29 Mayıs tarihlerinde gerçekleştirilen 3. Çin-Pasifik Ada Ülkeleri Dışişleri Bakanları Toplantısı, bölgesel iş birliğini artırmaya yönelik önemli kararlarla tamamlandı.
Bu toplantıya, Çin ile diplomatik ilişkileri bulunan 11 Pasifik ada ülkesinin dışişleri bakanları katılım sağladı. Toplantı sonrası yayımlanan bildirge ve Çin Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamaları, Pekin’in bölgeye yönelik politikalarında iklim ve kalkınma konularının öncelikli olduğunu gözler önüne serdi.
PEKİN’DEN ADA ÜLKELERİNE İKLİM DAYANIŞMASI
Çin, iklim değişikliğinin Pasifik üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmaya yönelik olarak 100 projeye destek vereceğini açıkladı. Bu amaçla 2 milyon dolarlık bir fon ayırdığını bildiren Pekin, afetlere karşı hazırlık ve müdahale potansiyelinin artırılması için ada ülkelerine uydu verisi desteği sunma sözü verdi.
GEÇİM KAYNAKLARI VE EĞİTİM DE GÜNDEMDE
İklim konusunun yanında, Çin’in ada halklarının yaşam standartlarını yükseltmeye yönelik olarak 200 projeye imza atacağı kaydedildi. Ayrıca Pekin yönetimi, öğrencilere burs ve mesleki eğitim imkânları sunacağını da açıkladı.
TİCARETTE YENİ ADIMLAR
Taraflar, serbest ticaret anlaşması müzakerelerini hızlandırmaya yönelik bir mutabakata vardı. Çin, ada ülkelerinden yapılan ihracatı kolaylaştırmaya yönelik adımlar atacağını duyurdu.
VANG Yİ’DEN DOLAYLI ABD ELEŞTİRİSİ
Toplantıya Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi ile Kiribati Cumhurbaşkanı ve Dışişleri Bakanı Taneti Maamau eş başkanlık yaptılar. Vang, Paris İklim Anlaşması’ndan çekilen ABD’yi isim vermeden eleştirerek, Çin’in Pasifik bölgesinde “güvenilir, samimi ve istikrarlı bir ortak” olacağını belirtti. Ayrıca, Çin’in bölgeye sunduğu yardımların hiçbir siyasi ön koşula bağlı olmadığını vurguladı ve egemenlik ile bağımsızlık ilkelerine saygı gösterdiklerinin altını çizdi.
GÜVENLİK VURGUSU YOK
Yayımlanan bildirgede çevre, ekonomi ve eğitim gibi konulara ağırlık verilirken, son dönemde tartışmalara neden olan güvenlik iş birliği ile ilgili herhangi bir ifade yer almadı.
Tartışmalı Güvenlik Anlaşmaları Gündemdeki Yerini Koruyor
TARTIŞMALI GÜVENLİK ANLAŞMALARI
Çin’in Pasifik’te artan etkisi, özellikle güvenlik alanındaki girişimleriyle dikkat çekmektedir. 2022’de Solomon Adaları ile imzalanan ve detayları kamuoyuna açıklanmayan güvenlik anlaşması, Pekin’in bölgedeki varlığını artırma çabası olarak değerlendirilmektedir. Bu anlaşmanın, Çin savaş gemilerinin adalarda konuşlanmasına ve Çinli güvenlik güçlerinin davet üzerine ülkeye girişine olanak tanıdığı iddia edilmiştir. Muhalefet, bu durumu ülkenin iç işlerine müdahale olarak görmüştür.
Benzer bir durum da Fiji hükümeti tarafından yaşanmıştır; 2023 yılında Çin ile yürütülen polis iş birliği programı, “hukuk ve demokrasi anlayışındaki farklılıklar” nedeniyle iptal edilmiştir.
