Galaksilerin etrafını saran ve daha önce hiç gözlemlenememiş olan hidrojen gazı halelerinin varlığı, gökbilimciler tarafından yapılan çığır açıcı bir keşifle ortaya çıktı. Bu bulgular, evrende eksik olduğu düşünülen normal atomik maddenin, yani baryonik maddenin önemli bir kısmının bu gaz halelerinde gizlenmiş olabileceğini göstermektedir.
Bu çarpıcı araştırma, Karanlık Enerji Spektroskopik Aleti (DESI) ile Şili’deki Atacama Kozmoloji Teleskobu gibi çeşitli astronomik araçlardan elde edilen verilerle gerçekleştirilen geniş çaplı bir iş birliğinin ürünüdür. Araştırma ekibi, evrenin kütle bilmecesinin önemli bir kısmını aydınlatma hedefindeydi.
HİDROJEN GAZI HALELERİ İNCELENDİ
Araştırma için yaklaşık yedi milyon galaksinin görüntüleri DESI gözlemlerinden faydalanılarak incelendi. Ekip, galaksilerin kenarlarında bulunan iyonize olmuş hidrojen gazından oluşan zayıf haleleri ölçmeyi amaçladı. Bu halelerin genellikle doğrudan gözlemlenemeyecek kadar sönük olmaları sebebiyle farklı bir yaklaşım ile hareket edildi.
Bilim insanları, bu gazın kozmik mikrodalga arka planından (CMB) gelen radyasyonun nasıl azaldığını veya artırdığını ölçerek halelerin varlığını ve özelliklerini belirledi. Ayrıca, bu iyonize hidrojen bulutlarının galaksiler arasında uzanan neredeyse görünmez iplikçikler (filamentler) oluşturduğunu keşfetti. Bu yapılar, evreni devasa bir ağ gibi sararak kozmik ağı meydana getiriyor.
Eğer bu kozmik ağ, evrendeki çoğu galaksiyi birbirine bağlıyorsa, daha önce tespit edilemeyen kayıp baryonik maddenin önemli bir kısmını kolayca açıklama potansiyeline sahiptir. Ayrıca, bu keşif, kara deliklerin davranışlarına dair anlayışımızı da derinlemesine etkileyebilir; elde edilen veriler, pek çok galaksinin merkezinde bulunan süper kütleli kara deliklerin düşündüğümüzden daha sık aktif hale gelebileceğine işaret ediyor.
KAYIP BARYONİK MADDE NEREDEYDİ
Evrenin kütle bulmacasında kaybolmuş bir parçanın, yıldızları, gezegenleri ve bizleri oluşturan normal madde olan baryonik madde olduğu düşünülüyordu. Bilim insanları, uzun süredir bu baryonik maddenin yaklaşık yüzde 50’sinin gözlemlerle açıklanamayan bir durum sergilediğinden şüpheleniyorlardı.
Şimdi, bu “kayıp baryonik maddenin” büyük ölçüde galaksilerin dışında, görünmez hidrojen gazı şeklinde bulunduğu tahmin edilmektedir.
