Türkiye’yi çevreleyen denizlerin sıcaklık, kirlilik ve oksijen durumunu değerlendirmek amacıyla, Türkiye’nin 28 kıyı ilinde ve KKTC’de gerçekleştirilen en büyük çevre deneyi, “Denizlerimizin Genç Kaşifleri” projesiyle sonuçlandı. Bu proje, vatandaş bilimi kapsamında yürütülen en kapsamlı çalışmalardan biri olarak öne çıktı.
Projenin en dikkat çekici özelliği, geniş bir katılımcı kitlesine sahip olmasıydı. 7’den 77’ye kadar her yaştan insanın katılımıyla, özel olarak tasarlanmış cihazlar yardımıyla denizlerden örnekler toplandı. Bu sayede, gemiyle uzun süreli seyahatler yapılmasına gerek kalmadan önemli veriler elde edildi. Öte yandan, proje sayesinde 250 bin litre yakıt tasarrufu sağlandı ve 650 ton karbondioksit salınımı engellendi.
Projenin liderliğini yapan ODTÜ, çalışmanın ilk analizlerini açıkladı. Üniversite, bilimi toplumla buluşturan projelerle öne çıkarken, vatandaş bilimi yaklaşımıyla toplumun bilimsel süreçlere katılımını teşvik etti. Deniz suyu ölçümlerinin yanı sıra sıcaklık, tuzluluk, oksijen ve pH gibi parametreler de incelendi.
Proje kapsamında, denizlerde önemli parametreleri dakikalar içinde ölçmeyi sağlayan Kaşif-1 adlı cihaz geliştirildi. Bu cihaz sayesinde veriler anlık olarak toplanıp merkezi veri tabanında birleştirildi. Bu sayede bilim insanları verileri kolayca yorumlayabildi. Projenin ilk sonuçları, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nda paylaşıldı.
ODTÜ’nün analiz raporuna göre, Türkiye denizlerinin sıcaklıkları rekor seviyelere ulaşmış durumda. Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz’de ölçülen sıcaklık artışları endişe verici boyutlara ulaştı. Aynı zamanda, kıyılardaki kirlilik ve biyolojik üretkenlik de detaylı olarak incelendi. Özellikle Karadeniz ve Doğu Akdeniz’de daha asidik bir durum gözlemlendi.
Projenin ilerleyen dönemlerinde daha fazla veri toplanarak iklim çalışmalarına katkı sağlanması hedefleniyor. Tüm bu veriler, gönüllü katılımcıların imzasıyla bir bilimsel makalede yayımlanacak. Projenin bir sonraki aşamasında, dünya genelinde göllerden elde edilecek verilerin toplanması ve analiz edilmesi planlanıyor.
