Suriye’de 8 Aralık 2024’de devrilen Baas rejimi, 1963’ten bu yana ülkeyi yönetiyordu. Bu rejim, 1982 yılında Hama kentinde gerçekleştirdiği katliamla hafızalardan silinmeyecek bir zulme imza attı. Hama, devrimci ruhu ve muhafazakâr yapısıyla rejime karşı muhalefetin merkezi haline gelmişti.
Baas yönetimi, Müslüman Kardeşler Teşkilatı’nın başlattığı ayaklanmayı bastırmak için 1982 yılının Ocak ayı sonunda Hama’yı kuşatmaya başladı. Rejim güçlerinin başında, Hafız Esed’in kardeşi Rıfat Esed ile birlikte, çeşitli askeri birlikler ve güvenlik güçleri yer aldı. Hama’daki katliama katılan yaklaşık 20 bin silahlı kişi, topçu birlikleri ve tanklarla desteklendi.
2 Şubat 1982’de başlayan katliamda, kentteki yerleşim alanları önce havadan bombardımana tutuldu. Ardından yoğun topçu ateşleriyle hedef alındı. Elektrik, su ve iletişim hatları kesilmişti; tanklarla semtlere giren askerler, öldürme, yağmalama ve cinsel saldırı gibi suçlara karıştı. Gençlerden oluşan birçok kişi toplu infazlara tabi tutuldu.
Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR) verilerine göre, bu dönemde en az 40 bin sivil yaşamını yitirdi. Rejim güçlerinin evlere baskın yaparak alıkoyduğu 17 binin üzerinde kişiden ise bir daha haber alınamadı. Bu kişilerin çoğunun Humus’taki Tedmur Hapishanesi’ne götürüldüğü tahmin ediliyor. Aileler, sevdiklerinin öldüğünü düşünmekte.
Katliamın etkileri, Hama’nın tarihi dokusunu da tahrip etti. SNHR’ye göre, birçok mahallede büyük yıkımlar gerçekleşti ve 88 cami ile 3 kilise hasar gördü. Ayrıca, yıkımın sembolü haline gelen Keylaniyye Mahallesi’nde Baas Partisi Hama İl Başkanlığı binası ve bir otel inşa etti.
Rejim güçleri, cami ve okulları alıkoyma merkezlerine dönüştürdü. Bu merkezlerden binlerce kişiye işkence yapıldığı ya da öldürüldüğü bildirilmekte. Rejim, öldürdükleri sivillerin cesetlerini ailelerine teslim etmedi ve bu cesetlerin nereye götürüldüğü bilinmiyor.
Baas rejiminin 8 Aralık 2024’te yıkılmasının ardından Hama halkı, 1982’deki katliama dair seslerini sosyal medya üzerinden duyurmaya başladı. Rejim döneminde yasak olan bu konuşmalar, adalet arayışını da beraberinde getirdi. Kullanıcılar, katliamda yaşamını yitiren yakınlarını andı ve şehrin geçmişteki haliyle yıkımını gösteren görseller paylaştı.
Muhammed Şakik isimli bir aktivist, Hama Kalesi’nin bulunduğu tepenin saldırılardaki rolünü aktardı. Şakik, “Evden çıkarken su ve kan karışımının içinden yürüdük” diyerek olayın korkunç boyutunu ortaya koydu. Başuriyye Mahallesi’nde yaşayan Hind Şakaki ise askerlerin kendilerini zorla evden çıkardığını ve erkeğinin bir daha geri dönmediğini anlattı.
Toplu infazların yapıldığı günlerde, halk sevdiklerinin akıbetini politik baskılardan korkmadan sorgulamaya başladı. Hama’daki 1982 Katliamı, bir kez daha hatırlanırken, geçmişin izleri hala taze duruyor. Hama’nın yaşamış olduğu travmalar, günümüzde bile silinmiyor ve adalet arayışı sürüyor.
