İtalya ve Arnavutluk arasında bir süredir devam eden göçmen nakli sürecinde yeni bir gelişme yaşandı. Bu durum, göçmen acil durumlarına ve uluslararası hukuk açısından tartışmalara neden oldu.
26 Ocak 2025 tarihinde, İtalya, Afrika’ya en yakın kara parçası olan Lampedusa Adası açıklarında kurtardığı 49 düzensiz göçmeni, 28 Ocak’ta Arnavutluk’taki göçmen merkezlerine götürdü. Ancak bu gönderim sonrasında, durumun kritik bir hal almasına neden olan bir kriz patlak verdi.
Roma Temyiz Mahkemesi’nin kararı neticesinde, İtalya’ya ait bir gemi, daha önce Arnavutluk’a gönderilen düzensiz göçmenleri geri getirmek zorunda kaldı. Akabinde İtalyan makamları, Roma Mahkemesi’nin verdiği farklı gerekçeli kararlar kapsamında bu göçmenleri geri almak durumunda kaldı. Ekim 2024’te verilen bir karar, ilk göçmen grubunun Arnavutluk’taki merkezlerde tutulamayacağına hükmetmişti.
İtalyan Başbakan Giorgia Meloni ve Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, 6 Kasım 2023 tarihinde Roma’da imzaladıkları bir anlaşma ile Akdeniz’de kurtarılan reşit ve sağlıklı erkek göçmenlerin Arnavutluk’a nakledilmesini ve iltica taleplerinin inceleneceği süre boyunca burada kalmalarını öngörmüştü. Bu anlaşma, Avrupa Birliği üyesi bir ülkenin, düzensiz göçmenleri, AB üyesi olmayan bir ülkeye göndermesini düzenleyen ilk örnek olma özelliği taşıyor.
Anlaşma çerçevesinde, İtalya tarafından Arnavutluk’un kuzeybatısındaki Şingin Limanı’nda bir kabul merkezi ve Gjader bölgesinde bir geri gönderme merkezi kurulmuştu. Yılda yaklaşık 36 bin düzensiz göçmenin nakledilmesi planlanan bu merkezler, Ekim 2024’te faaliyete geçmesine rağmen, 16 Ekim ve 8 Kasım 2024 tarihlerinde yapılan göçmen gönderimleri, Roma Mahkemesi’nin kararları nedeniyle geri iade edildi.
Meloni hükümeti, bu merkezleri düzensiz göçe karşı bir “caydırıcı unsur” olarak tanıtmasına karşın, muhalefet ve sivil toplum kuruluşları tarafından sert eleştirilere maruz kalıyor. Bu eleştiriler, İtalya’nın kaynaklarının israfı olarak değerlendiriliyor. Hükümet, beş yıllık bir plan dahilinde her ay 3 bin göçmeni AB sınırlarının dışındaki gözaltı merkezlerine nakletme hedefindeydi.
2025 yılının ilk dört haftasında, İtalya kıyılarına 3 bin 704 düzensiz göçmenin ulaştığı belirtiliyor. 2024 yılı itibarıyla ise, İtalya’ya ulaşan düzensiz göçmen sayısının önceki yıla kıyasla yüzde 58 düşüşle 66 bin 317 olduğu kaydedildi.
Bu bağlamda, İtalya ile Arnavutluk arasındaki protokol, Avrupa Birliği üyesi bir ülkenin kendisine gelen düzensiz göçmenleri, Birlik üyesi olmayan bir ülkeye göndermesini düzenleyen bir anlaşma olarak gözlemleniyor. Anlaşma kapsamındaki tesisler, bazı İtalyan ve yabancı basında yayımlanan haberlerde ABD’nin Küba yakınındaki askeri hapishanesiyle karşılaştırılarak “yeni Guantanamo” eleştirileri ile anılmaya başlandı.
Ayrıca, muhalefet partileri de devletin, düzensiz göçmenleri bu merkeze göndermek amacıyla yaklaşık 800 milyon euro harcadığını ve bu durumu eleştirerek hükümetin hesap vermesi gerektiğini savunuyor.
Sema Kızılarslan
Editor
