Uluslararası kuruluşların verilerine ve bilimsel araştırma sonuçlarına göre, Springer Nature kaynaklı yeni bir çalışma, plastiklerin ekosistemler üzerindeki yıkıcı etkilerini açıkça ortaya koymaktadır. Bu çalışmaya göre, dünya genelinde yılda yaklaşık 400 milyon ton plastik üretiliyor ve bu miktar son 20 yıl içinde iki katına çıkmış durumda. Özellikle bu hızlı artış, çevresel sorunları derinleştiriyor.
Araştırmada, ekosistemdeki hayvanların yanı sıra insanların da bu plastik atıklardan nasıl etkilendiği üzerinde durulmuştur. İnsanlar, içme suyundan, havadan ve yiyeceklerden gelen plastik parçacıklara doğrudan veya dolaylı olarak maruz kalmaktadır. Çalışmada, insan organlarının, özellikle akciğerler ve bağırsaklar üzerindeki olumsuz etkiler belirtilmiştir. Mikroplastikler ve ince parçacıklar, çoğu zaman hücre zarlarına girerek kan-beyin engelini aşarak merkezi sinir sistemine ulaşabilir.
Ayrıca, Napoli’deki Campania Luigi Vanvitelli Üniversitesi’nden araştırmacıların yayımladığı bir çalışma, Mart 2024’te, kan damarları mikroskobik plastiklerle kirlenmiş bireylerde felç, kalp krizi ve erken ölüm riskinin önemli ölçüde arttığını göstermiştir. New England Journal of Medicine’de yayımlanan çalışmanın yazarlarından Dr. Raffaele Marfella, “Verilerimiz doğrulanırsa, kardiyovasküler sağlığı önemli ölçüde etkileyecektir çünkü plastik kirliliğine karşı savunmasızız.” şeklinde değerlendirmiştir.
Mikroplastiklerin insan plasentasında bile bulunduğu belirtilmektedir. Plastik atığın yakılması sonucu oluşan dioksin gibi kanserojen kimyasalların, hamile kadınlar ve doğmamış bebekleri üzerinde toksik etkiler yaratabileceği ifade edilmektedir. Araştırmalar, gıda ve içeceklerle vücuda alınan MNP’lerin, anne karnındaki fetüsü de etkileyebileceğine dikkat çekmektedir. Aynı zamanda, insan sağlığı üzerindeki diğer olumsuz etkiler arasında enerji ve biyokimyasal metabolizamada bozulma, immünolojik işlev bozukluğu, oksidatif stres ve kanser riski de bulunmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verileri, Doğu Akdeniz bölgesindeki hastalık yükünün yaklaşık yüzde 22’sinin çevresel risk faktörlerine bağlı olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda, çocuklarda bu oranın yaklaşık yüzde 30’a kadar çıktığı belirtilmektedir. Her yıl yaklaşık 854 bin insanın sağlıksız ortamlarda yaşamaktan dolayı erken öldüğü ve bu durumun bölgedeki toplam ölümlerin yaklaşık yüzde 20’sini oluşturduğu ifade edilmiştir (WHO, 2018).
Ellen MacArthur Vakfı’nın 2016 tarihli çalışması, okyanuslardaki plastik miktarının önümüzdeki 15 yıllık süre zarfında iki katına çıkmasını öngörmektedir. 2050 yılına kadar okyanusta balıktan daha fazla plastik bulunacağı tahmin edilmektedir. Çalışmalara göre, yıllık plastik atık girdisinin yüzde 80’inden fazlası denize bırakılmaktadır. Deniz suyundaki plastikler, genellikle gemi atıkları yoluyla ekosistemler üzerinde yıkıcı etkiler yaratmaktadır. Bu mikroplastikler, ekosistem dengesini bozarken birçok canlının yaşam döngüsünü etkilemekte, insanlar üzerinde de risk oluşturmaktadır.
IMLRU’nun (2018) raporu, plastik atıkların 700’den fazla deniz türünü etkilediğini ortaya koymuştur; her yıl 100 milyon deniz memelisinin plastik kirliliği nedeniyle öldüğü vurgulanmaktadır. Sadece deniz hayvanları değil, deniz kuşları da yüzen plastik çöpleri yutmaktadır; dünya genelindeki deniz kuşlarının yaklaşık yüzde 90’ının midesinde plastik artıklar bulunmuştur. Bilim insanları, mikroplastiklerin bu balıklar yoluyla insan
