Suriye, uzun yıllara dayanan Beşar Esad rejiminin sona ermesiyle yeni bir döneme girmiştir. Söz konusu rejim, 8 Aralık 2025’te devrildiğinde, muhalif gruplar hemen bir geçici hükümet kurarak ülkeyi yeniden inşa etmeye yönelik çalışmalara başlamıştır. Bu kapsamda, birçok Suriyelinin, 14 yıllık iç savaşın ardından, kendi evlerine dönüş süreci de hız kazanmıştır.
Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası Göç Örgütü (IOM), Suriye’de yerinden edilmiş kişilerin evlerine dönüşü hakkında yeni bir rapor yayımlamıştır. Bu rapora göre, Kasım 2024 tarihinden itibaren yaklaşık 750 bin kişi, ülke içinde yerinden edildiği yerlerden geri dönmeyi başarmıştır. Ancak, 14 yıllık çatışmaların yarattığı derin yaralar nedeniyle, ülke içinde hala yaklaşık 7 milyon kişinin yerinden edilmiş durumda olduğu belirtilmektedir. Özellikle Aralık 2024’ten bu yana, yerinden edilme olaylarında kayda değer bir düşüş yaşanması, yeni hükümetin etkisinin bir yansıması olarak değerlendirilmektedir.
Uluslararası Göç Örgütü tarafından aktarılan bir diğer önemli veri ise yurt dışında yaşayan Suriyelilerin geri dönüşüne ilişkindir. Raporda, Ocak 2024’ten bu yana, yurt dışından Suriye’ye dönen kişi sayısının 571 bin 388 olarak kaydedildiği ifade edilmektedir. Özellikle Kasım 2024’ten sonra geri dönen mülteci sayısı 259 bin 745 olarak belirlenmiştir. Bu süreçte, dönenlerin hangi ülkelerden geri geldiği de dikkat çekicidir. Ülke dışından dönen Suriyelilerin yüzde 50’sinin Lübnan, yüzde 22’sinin Türkiye ve yüzde 13’ünün ise Irak’tan geldiği bildirilmiştir.
IOM Genel Müdürü Amy Pope, Suriye’deki mevcut insani kriz hakkında önemli değerlendirmelerde bulunmuştur. Pope, savaşın yarattığı yıkımın ardından, Suriye halkının ihtiyaçlarının oldukça büyük olduğunu vurgulamıştır. Bu süreçte IOM’un, rehabilitasyon çalışmaları ve veri analizi ile Suriye halkına destek olmayı hedeflediğini de belirtmiştir. Özellikle dönüşlerle alakalı veri toplamanın ve analiz yapmanın, sürecin yönetilmesinde önemli bir araç olduğunu kaydetmiştir.
Sonuç olarak, Suriye’de yaşanan bu dönüş süreci, bir yandan savaşın getirdiği yıkımın ardından yeniden inşa çabasını simgelerken, diğer yandan da hala sürdürülen insani yardım çalışmaları açısından kritik bir öneme sahiptir. Savaşın yarattığı travmanın atlatılabilmesi için daha fazla uluslararası desteğe ve bölge halkının yeniden entegrasyonuna ihtiyaç bulunmaktadır.
