Suriye’de, Heyet Tahrir Şam çatısı altında birleşen muhalif gruplar, 8 Aralık tarihinde, Beşar Esad yönetimine karşı büyük bir ayaklanma düzenleyerek Şam’a girmiş, 61 yıllık Baas rejimini çökertmiştir. Bu önemli gelişme, Suriye’nin siyasi tarihine yeni bir yön vermiştir. İran ve Rusya’nın yoğun destekleriyle ayakta kalmaya çalışan Esad, yaşadığı yenilgi sonrasında Rusya’ya kaçarak mülteci olmuştur.
Suriye’nin yeni geçici yönetimini devralan HTŞ lideri Ahmed eş-Şera, ülkenin yeniden ayaklanma sürecini başlatma kararlılığını duyurarak muhalefetin yeniden şekillenmesinde önemli bir adım atmıştır. Bununla birlikte, İran yönetimi, içinde bulundukları durumu eleştirerek, halk darbesinin sebebini dış güçlere atfetmiş ve yeni Suriye hükümetinden, Esad yönetimi altındaki borçları ödemesini talep etmiştir.
İran, Suriye’den toplamda 30 milyar dolarlık bir tazminat beklediklerini açıklamıştır. “Hükümet değişse bile İran’ın Suriye üzerindeki alacaklarından vazgeçilmeyecek. Kurulacak yeni yönetim, bu borcu İran halkına ödemekle yükümlü olacak” ifadeleriyle durumu net bir şekilde ortaya koymuştur. Bu durum, Suriye’nin yeni yönetimi ile İran arasında gelişebilecek olası bir gerginliği de işaret etmektedir.
İran’a yönelik tazminat talebine, eş-Şara’nın geçici hükümetinden bir yanıt gelmiştir. Lübnan merkezli El-Modon gazetesinde yer alan habere göre, Suriye’nin yeni yönetimi, uluslararası mahkemeler aracılığıyla İran’dan 300 milyar dolar tazminat talep etmeye hazırlanıyor. Bu talep, aynı zamanda İran’ın Beşşar Esad rejimi lehine kurduğu askeri ittifaklar yüzünden gerçekleşen halk katliamı ve altyapı yokluğunun tazmini amacı taşımaktadır.
Yeni Suriye hükümeti, İran’ı Esad’a verdiği destek sebebiyle yaşanan katliamlarda “ortak” olarak görmektedir. Bu durum, uluslararası ilişkiler açısından oldukça karmaşık bir tablo çizmektedir. Böylelikle, Suriye’deki yeni yönetimin, kurdukları silahlı grupların ve Suriye halkına vermiş oldukları zararların tazmin edilmesini talep etmesi, gelecekteki siyasi dinamikler üzerinde etkili olabilecektir.
Lübnan’ın El-Modon gazetesine dayanan habere göre, Suriye’deki yeni siyasi yönetime yakın kaynaklar, İran ile henüz herhangi bir iletişim kurulmadığını ifade etmektedir. Bu durum, iki ülke arasında gerginlikler oluşabileceğini gösterirken, kaynak ayrıca, Şam Büyükelçiliği ve Suriye’nin Tahran Büyükelçiliği’nin açılmasıyla ilgili diplomatik müzakerelerin de yapılmadığını belirtmiştir. Böylece, İran yönetiminin Esad rejimine verdiği destek nedeniyle, yeni Suriye hükümetinin Tahran yönetimine karşı hukuki süreç başlatacağı iddiaları gündemi meşgul etmektedir.
