Suriye’de uzun süreli bir sessizliğin ardından, 27 Kasım 2023 tarihinde başlayıp 8 Aralık 2023’te şiddetlenen çatışmalar sonucu 61 yıl boyunca iktidarda kalan Baas rejimi devrildi. Bu önemli değişiklik, muhalif güçlerin başkent Şam’ın kontrolünü ele geçirmesiyle gerçekleşti. Devlet Başkanı Beşşar Esad, rejiminin çökmesinin ardından Rusya’ya sığınmak zorunda kaldı.
Esad rejiminin devrilmesi sonrasında Suriye’de dikkat çekici gelişmeler meydana gelirken, bu kapsamda ülkede var olan kötü şöhretli gözaltı merkezlerinin açıldığı ve işkencelerin boyutlarının gün yüzüne çıktığı belirlendi. Özellikle toplu mezarların açılmasıyla, rejim döneminde yaşanan insanlık suçları ortaya çıkmaktadır.
TOPLU MEZARLAR AÇILIYOR
Baas rejiminin devrilmesinin ardından, 8 Aralık’tan itibaren Suriye genelinde arama tarama faaliyetleri sürdürülüyor. Bu çalışmaların bir parçası olarak, Şam’daki Bağdat Köprüsü bölgesinde ve Dera’nın İzraa ilçesinde toplu mezarlar açılmıştır. Ayrıca Şam’ın Hüseyniye bölgesinde ve Dera’da başka mezar alanları da tespit edilmiştir.
GÖRÜNTÜLER SONRASI SİVİL SAVUNMA ÇALIŞMA BAŞLATTI
Şam’ın dışındaki Bağdat Köprüsü bölgesinde bulunan, devrik Esad rejiminin öldürdüğü sivillere ait olduğu düşünülen ceset kalıntılarına dair 16 Aralık 2023 tarihinde çekilen görüntüler üzerine Sivil Savunma ekipleri harekete geçti. Mezarlarda bulunan uzun ve derin çukurlar dikkat çekerken, hapishane kodları ve ölülerin isimlerinin yazılı olduğu çuvalların varlığı, yaşananların ciddiyetini ortaya koymuştur.
Bu mezarlıkların, Sednaya Hapishanesi ve diğer cezaevlerinde işkenceler sonucu hayatını kaybedenlerin cesetlerinin gömüldüğü alanlar olduğuna inanılmaktadır.
DERA’DA BULUNAN TOPLU MEZAR SAYISINDA ARTIŞ BEKLENİYOR
Suriye’nin güneyindeki Dera’nın İzraa ilçesinde, devrilen Esad rejiminin öldürdüğü sivillere ait 12’den fazla toplu mezar tespit edilmiştir ve bu sayının artması beklenmektedir. Dera’daki kazı çalışmalarını sürdüren muhalif gruplar, iş makineleriyle yapılan çalışmalarda en az 31 ceset bulmuşlardır. Ancak mezarlarda çok daha fazla kişinin kalıntısının bulunduğu tahmin edilmektedir.
RAPORLAR, VAHŞETİ ORTAYA ÇIKARTIYOR
Uluslararası Af Örgütü’nün 2017 tarihli raporunda, Şam’ın bazı bölgelerinde toplu mezarlara dikkat çekilmiştir. 2009, 2014 ve 2015 yıllarındaki uydu görüntüleri ve Sednaya Hapishanesi’nin eski çalışanlarının tanıklıklarıyla hazırlanan bu rapor, devrimden bu yana sistematik cinayet ve işkenceleri, sivil nüfusa yönelik yaygın saldırıları ortaya koymaktadır. Raporda, Sednaya Hapishanesi’nde öldürülenlerin cesetlerinin kamyonlarla toplu mezarlara gömüldüğü belirtilmektedir.
TOPLU CESET VE CESET KALINTILARI DA BULUNDU
Şam’daki arama tarama faaliyetlerinde birçok toplu mezarın yanı sıra toplu ceset ve ceset kalıntıları da ortaya çıkmıştır. Örneğin, Şam’da Seyyide Zeynep bölgesindeki bir ilaç deposunda,
