CNN International’da yayımlanan bir habere göre, arşiv uzay görevi verilerinde keşfedilen bir sinyal, bilim dünyasına yeni bir kapı açıyor: Manyetarlar veya son derece yüksek manyetizasyona sahip nötron yıldızları.
“BU ASLINDA ÇÖZÜLMEMİŞ EĞLENCELİ BİR BULMACA”
Uzmanlar, evrenin 13,8 milyar yıl önce meydana gelen Büyük Patlama sonrası, hidrojen, helyum ve az miktarda lityum gibi daha hafif elementlerin var olduğunu düşünüyor. Patlayan yıldızlar, demir gibi ağır elementleri serbest bıraktı ve bunlar yeni yıldızlar ile gezegenlere dahil oldu. Ancak, demirden daha ağır olan altının evrendeki dağılımı, astrofizikçiler için hala bir muamma olmaya devam ediyor.
The Astrophysical Journal Letters’da yayınlanan yeni çalışmanın baş yazarı Anirudh Patel, New York’taki Columbia Üniversitesi’nde fizik doktora öğrencisi olarak, bu sorunun evrendeki karmaşık maddenin kökeni açısından son derece önemli olduğunu ve “çözülmemiş eğlenceli bir bulmaca” olduğunu ifade etti.
Daha önce, kozmik altın üretimi yalnızca nötron yıldızı çarpışmaları ile ilişkilendiriliyordu.
UZAYDAKİ “ALTIN FABRİKALARI”
2017 yılında gökbilimciler, iki nötron yıldızı arasında gerçekleşen bir çarpışmayı gözlemledi. Bu çarpışma, uzay-zamanda yerçekimi dalgaları olarak bilinen dalgalanmalar ve bir gama ışını patlaması gibi etkiler yarattı. “Kilonova” olarak adlandırılan bu olay, altın, platin ve kurşun gibi ağır elementlerin de oluşmasına neden oldu ve bu tür olaylar uzaydaki altın “fabrikaları” olarak değerlendirildi.
Louisiana Eyalet Üniversitesi’nde astrofizikçi olan çalışmanın yazarlarından Eric Burns, çoğu nötron yıldızının birleşmesinin son birkaç milyar yıla ait olduğuna, ancak NASA ve Avrupa Uzay Ajansı teleskoplarından elde edilen 20 yıllık verilerin, evrenin bebeklik döneminde oluşan magnetarlardan kaynaklanan patlamaların altının üretilmesi için başka bir yol sunmuş olabileceğini öne sürdüğünü belirtti.
“YILDIZ DEPREMLERİ”
Nötron yıldızları, patlayan yıldızların çekirdek kalıntılarıdır ve inanılmaz bir yoğunluğa sahiptir. Bu yıldızların bir çay kaşığı kadar malzemesi, Dünya’da yaklaşık 1 milyar ton ağırlığında olabilir. Manyetarlar, son derece güçlü bir manyetik alana sahip olan ve son derece parlak nötron yıldızlarıdır.
Burns, gökbilimcilerin manyetarların nasıl oluştuğu konusunda hâlâ araştırmalar yaptığını, ancak ilk manyetarların evrenin başlangıcından sadece 200 milyon yıl sonra, yani yaklaşık 13,6 milyar yıl önce oluşan ilk yıldızlarla birlikte ortaya çıkmış olabileceğini öne sürdüklerini dile getirdi.
Manyetarlar, zaman zaman “yıldız depremleri” nedeniyle radyasyon patlamaları çıkarabilir. Dünya’daki depremler, gezegenin erimiş çekirdeğinin kabukta hareketine bağlı olarak meydana gelirken, yeterli stres birikimi sonucunda titreme meydana gelir. Burns, yıldız depremlerinin de benzer bir mantıkla oluştuğunu ifade etti.
